Cando o coñecín, hai dez anos, Xavi Font aínda traballaba nun banco. Pero iso sóubeno despois, cando xa foramos cabo del e do seu camarada Arturo Vaquero para pedirlles que compuxesen a sintonía dun novo programa da radio pública.
No audiovisual galego xa empezaba a correr a voz da súa habilidade como creadores de identidades sonoras e eles aceptaron argallar a música de presentación da nosa criatura, daquela aínda imaxinaria e gasosa. A cabeceira dun espazo radiofónico defíneo dunha maneira inapelable e precisabamos que imaxinasen por nós como soaba o programa que queriamos facer. Non tiñamos unha historia para vestir, nin un produto que vender, nin imaxes que acompañar. Só un ton, unha atmosfera, un estado de ánimo que resultaban un pouco ridículos, e case sempre contraditorios traducidos a palabras. “Será rompedor pero inclusivo!”, “contemporáneo e atemporal!”, “valerá para ir de festa e espertar con resaca!”. A sinestesia tampouco axudaba: Verde? Ácido? A que cheiran as nubes?
Se falar sobre música é como bailar sobre arquitectura, como describir sequera unha secuencia de sons que aínda non existe? Aínda por riba, apaixonados pola música pero analfabetos do solfexo, nin sequera dispoñiamos de vocabulario sobre texturas sonoras, paletas tímbricas e demais xerga técnica para cazar semifusas. Aínda non sei como Xavi e Arturo conseguiron explicarnos con sons o noso propio programa, nin canto axudaron as nosas indicacións confusas e torpes. Sospeito máis ben que a música empezou a soar case por osmose, mentres nos acompañaban nese proceso fascinante e exasperante que é botar a andar un proxecto. Cuestión de empatía. “E dis que este home traballa nun banco?!”
Un médium, e tamén un médium musical, debe ser quen de distanciarse de si mesmo e Xavi parecía un mestre da arte do estrañamento: o músico que buscaba sons para outros era tamén un artista que gañaba a vida na banca, un catalán afincado en Galicia, un indie que lía… a Vila-Matas, e que mesmo o convertera en canción, na Canción del extranjero siempre: “Prefiero la libertad a la propiedad / tras otra nacionalidad / hasta perder la identidad”). Moito desdobramento cómpre para transmutarse sucesivamente e crear os hits dunha banda de adolescentes, facer rumbear a Hugo Silva, poñerlles banda sonora a bonequiños de látex, personaxes do século XVIII, unha ama de casa que escribe ou ao día despois da apocalipse; para musicar amores, vinganzas, nostalxias, terrores, fantasías ou o leite pasteurizado. Sen contar as cancións para sobriños e o repinicar das campás de Bellpuig.
Ten moito mérito tanta metamorfose, porque para Xavi Font, como para moitos e moitas que nacemos nos setenta e fomos “xóvens” nos noventa, -como dirían Os da Ría-, primeiro foi o pop, que papamos de forma obsesiva desde a pubertade baixo as súas diversas advocacións. Tres minutos de estrofa-estrofa-retrouso que produciron creacións máis maxestuosas que catedral ningunha pero tamén un andazo de narcisismo que nos predispuxo ao culto á personalidade, á viaxe interior e a mitificar a expresión individual, e que algúns culpan en parte de que a estas alturas da socialdemocracia volvamos estar cativos e desarmadas. Xavi botou anos escribindo e interpretando cancións exquisitas e emocionantes de pop electrónico intimista, pero serían o cine e a televisión quen lle permitisen exercer a estranxeiría, converterse nos outros moitos músicos que tamén é, que puido ser, noutro tempo, lugar ou circunstancia: poñerse barroco, liderar unha orquestra, facer música galegoporteñofrancesa ou arranxar pezas para un coro infantil.
Pensar na música como ferramenta para un ben superior, a película, ha de ter as súas peaxes e frustracións, alén das xa citadas dificultades de comunicación, a identidade reprimida, os prazos insuficientes, os orzamentos decote baixos e a paciencia imprescindible para aturar a maríasantísima opinando que aí viña ben meterlle unhas maracas ou unhas voces búlgaras. Outro inimigo, que padecemos directamente as espectadoras e espectadores, é a fórmula. Os efectos perniciosos dos scores clixé xa se deixan ver na nosa vida cotiá e os programas electorais levan música de pelis de gladiadores e as vodas soan como o naufraxio do Titanic. Desde a butaca ben poderiamos dirixir mentalmente a nosa propia sinfónica para acompañar topicamente unha batalla, unha escena de sexo ou a chegada dos marcianos. E non hai maior acto de rebeldía nuns multicines que negarse a chorar cando o soundtrack porfía en complot coas imaxes para meternos o dedo no ollo. Pero coma sempre, a principal loita peléxase contra un mesmo, en soidade, no estudio no que o estranxeiro madruga para facer “de tus sensaciones un acordeón”.
Unha década despois daquel encontro nas ondas, Xavi xa fixo a música pra decenas de producións audiovisuais, gañou un Mestre Mateo, foi candidato ao Goya, traballou con Philip Glass e prepara a educación musical dunha meniña. Xa hai anos que deixou o banco, pero espero que algún día saibamos que música lle escribiría a unha caixa de aforros ou á crise financeira. Se pode ser, que perdan os malos e que a peli acabe cos bos asubiando.